‘Ik heb maar een korte vraag hoor, dokter’, wordt me vaak verteld als mijn spreekuur uitloopt. ‘Ik ben zo moe. Hoe komt dat?’ En blijkbaar zonder het door te hebben, stelt men de lastigste vraag die je als huisarts kan horen. Moeheid, daar zijn honderdduizend oorzaken voor te bedenken en meestal vind je er nul.

Bijna de helft van alle mensen lijdt er in mindere of meerdere mate aan. De helft! Ongeveer één op de tien van hen raadpleegt de huisarts. Als huisarts zie je dus ontiegelijk veel vermoeide mensen die bezorgd zijn en graag een oplossing zouden krijgen. Mensen die meestal al vele maanden tot jaren moe zijn. De kans dat er een lichamelijke oorzaak wordt gevonden is minder dan een procent en de kans dat er een psychische oorzaak wordt gevonden is twee keer zo groot. Maar dus nog steeds heel klein. De overgrote meerderheid van de mensen met vermoeidheidsklachten moet het helaas stellen zonder diagnose. De wetenschappelijke literatuur noemt het een ‘heart-sinker’; het hart zakt in de schoenen. Je weet al bij het horen van de vraag, dat je je patiënt waarschijnlijk gaat teleurstellen. Zeker na een Corona-infectie krijg ik de vraag vaak. In mijn hoofd bereken ik dan dat die ene procent ook nog eens vooral door de gevolgen van dat vleermuizen-virus zal worden ingevuld.

‘Nou, als u maar gekke oorzaken kunt uitsluiten, ben ik al tevreden,’ is vaak het antwoord op mijn uitleg over vermoeidheid. Maar ja, dat is dus precies wat ik niet kan. Iets uitsluiten is de heilige graal voor een huisarts. Dat kan maar zelden. En zeker bij vermoeidheid is dat onbegonnen werk. Er zijn zoveel gekke oorzaken waar je moe van wordt, dat je een paar jaar in het ziekenhuis zou moeten liggen om ze allemaal, een voor een, te onderzoeken. Je wordt al moe bij de gedachte.

En wie mijn vorige columns heeft gelezen, weet dat ik de woorden ‘u zult ermee moeten leren leven,’ probeer te mijden als de pest (ook een zeldzame oorzaak). Uiteraard gaat de dokter er dus mee aan de slag. Hij luistert hier, hij voelt daar, soms prikt hij eens bloed (hoewel hij in zijn opleiding geleerd heeft dat dat niet zo zinvol is). Zijn patiënt wordt er doorgaans niet veel wijzer van en komt onvermoeibaar terug met dezelfde vraag. Soms zwem je als huisarts in je eigen beperkingen. En de boer, hij ploegde voort.